‌بخش اول – کلیات (‌هدف و وظایف)
‌ماده 1 – سازمان تأمین اجتماعی که در این اساسنامه اختصاراً سازمان نامیده می‌شود و بر اساس “‌قانون تشکیل سازمان تأمین اجتماعی مصوب 1354” تشکیل‌شده است، دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری است و امور آن منحصراً طبق مقررات این اساسنامه اداره خواهد شد.
‌ماده 2 – سازمان برای اجرای وظایف خود، دارای تشکیلات مرکزی و واحدها و شعب و نمایندگی‌هایی در تهران و شهرستانها خواهد بود.
‌ماده 3 – آیین‌نامه‌ها مالی و معاملاتی با پیشنهاد هیأت مدیره و تأیید شورای عالی تأمین اجتماعی و تصویب هیأت وزیران قابل اجراء خواهد بود. و همچنین‌آیین‌نامه استخدامی سازمان با پیشنهاد هیأت مدیره و تأیید شورای عالی تأمین اجتماعی و تصویب سازمان امور اداری و استخدامی کشور قابل اجراء خواهد‌بود. و همچنین آیین‌نامه استخدامی سازمان با پیشنهاد هیأت مدیره و تأیید شورای عالی تأمین اجتماعی و تصویب سازمان امور اداری و استخدامی کشور قابل‌اجراء خواهد بود. سازمان مکلف است ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این اساسنامه، آیین‌نامه‌های مذکور را تهیه و به شورا تقدیم دارد و تا تأیید شورا و تصویب‌هیأت وزیران، آیین‌نامه‌ها مالی و معاملاتی و استخدامی فعلی صندوق تأمین اجتماعی معتبر خواهد بود.
‌ماده 4 – دارایی و درآمدهای سازمان.
‌الف – کلیه وجوه و دارای صندوق تأمین اجتماعی موضوع ماده 10 قانون تشکیل وزارت بهداری و بهزیستی مصوب تیر ماه 1355.
ب – کلیه حق بیمه‌هایی که بر اساس قانون تأمین اجتماعی و قانون تشکیل وزارت بهداری و بهزیستی و قانون تشکیل سازمان تأمین اجتماعی دریافت می‌شود.
ج – درآمدهای حاصل از به کار انداختن وجوه و ذخائر و اموال سازمان.
‌د – وجوه حاصل از خسارات و جزاهای نقدی موضوع قانون تأمین اجتماعی.
ه – کمکها و هدایا.
‌ماده 5 – وظائف و اختیارات سازمان عبارت است از.
‌الف – جمع‌آوری و تمرکز کلیه وجوه موضوع حق بیمه مشمولین قانون تأمین اجتماعی و سایر وجوه و درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از وجوه‌و ذخائر و اموال سازمان.
ب – انجام تعهدات موضوع قانون تأمین اجتماع.
ج – سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از وجوه ذخائر سازمان.
‌بخش دوم – ارکان سازمان
‌ماده 6 – ارکان سازمان عبارتند از.
‌الف – شورای عالی تأمین اجتماعی که در این اساسنامه “‌شورا” نامیده می‌شود.
ب – هیأت مدیره.
ح – مدیر عامل
‌د – هیأت نظارت.
‌شورا
‌ماده 7 – اعضای شورا عبارتند از.
‌الف – چهار نفر نمایندگان دولت به شرح زیر.
– وزیر بهداری و بهزیستی که ریاست شورا را بر عهده خواهد داشت.
– وزیر کار و امور اجتماعی یا معاون او.
– وزیر مشاور در سازمان برنامه و بودجه و یا معاون او
– وزیر اقتصاد و دارایی و یا معاون او
ب – سه نفر نمایندگان کار فرمایان به شرح زیر.
– یک نفر کارفرمای واحدهای تولیدی صنعتی به انتخاب کنفدراسیون کارفرمایی و مادام که کنفدارسیون مذکور تشکیل نشده است به انتخاب وزیر صنایع و‌معادن.
– دو نفر کارفرمای واحدهای صنفی و بازرگانی به انتخاب کنفدراسیون کارفرمایی و مادام که کنفدراسیون مذکور تشکیل نشده است به انتخاب وزیر بازرگانی.
ج – سه نر نمایندگان بیمه‌شدگان به شرح زیر.
‌یک نفر نماینده بیمه‌شدگان واحدهای تولیدی صنعتی به انتخاب کنفدراسیون کارگری و مادام که ابتداء کنفدراسیون مذکور تشکیل نشده است به انتخاب وزیر کار‌و امور اجتماعی.
– یک نفر نماینده بیمه‌شدگان واحدهای اداری دولتی به انتخاب اتحادیه کارمندان دولت و مادام که اتحادیه مذکور تشکیل نشده است به انتخاب وزیر بهداری و‌بهزیستی
– یک نفر نماینده بیمه‌شدگان واحدهای صنفی و بازرگانی به انتخاب کنفدراسیون صنفی و بازرگانی مادام که کنفدراسیون مذکور تشکیل نشده است به انتخاب‌وزیر بازرگانی.
‌ماده 8 – اعضای انتخابی شورا برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند و تجدید انتخاب آنها بلامانع است.
‌تبصره 1 – چنانچه هر یک از اعضای گروه بیمه شده و کارفرمای شورا فوت یا استعفاء کند یا بیش از سه جلسه متوالی بدون عذر موجه غیبت نماید، جانشین او‌برای بقیه مدت مقرر به نحو مذکور در فوق انتخاب خواهد شد. تشخیص عذر موجه با رییس شورا خواهد بود.
‌تبصره 2 – تصمیمات شورا با اکثریت آراء اتخاذ می‌شود.
‌ماده 9 – وظائف و اختیارات شوراء به شرح زیر است.
– تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی که طبق مقررات قانون تأمین اجتماعی یا سایر قوانین به آن محول شده است.
– اتخاذ تصمیم درباره خط‌مشی و سیاست کلی تأمین اجتماعی به پیشنهاد هیأت مدیره سازمان.
– تصویب تشکیلات کلی سازمان به پیشنهاد هیأت مدیره سازمان.
– رسیدگی به بودجه و گزارش مالی و ترازنامه و تصویب آن.
– تعیین حقوق و مزایای مدیر عامل و اعضای هیأت مدیره با تأیید شورای حقوق و دستمزد و حق حضور اعضای انتخابی شورا و حق‌الزحمه اعضای هیأت‌نظارت.
– تصویب پیشنهادات هیأت مدیره در خصوص سرمایه‌گذاری و به کار انداختن وجوه ذخائر سازمان.
– تصویب خرید و فروش اموال غیر منقول سازمان.
– بررسی و اتخاذ تصمیم در خصوص سایر مواردی که بنا به پیشنهاد هیأت مدیره سازمان در، شورا مطرح می‌گردد.
‌تبصره – شورا برای بررسی و اظهار نظر در خصوص مسائل تأمین اجتماعی می‌تواند کمیته‌های تخصصی داشته باشند. ترتیب تشکیل جلسات شورا و‌کمیته‌های تخصصی آن طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که به تصویب شورا می‌رسد.
‌هیأت مدیره
‌ماده 10 – اعضاء هیأت مدیره مرکب از 3 نفر به شرح زیر است.
– رییس هیأت مدیره که سمت مدیر عامل را دارا می‌باشد از بین افرادی که در امور و تأمین اجتماعی دارای بصیرت و سوابق ممتد باشد و با پیشنهاد وزیر بهداری‌و تصویب هیأت وزیران تعیین می‌شوند. منصوب می‌شود.
– دو نفر عضو اصلی هیأت مدیره با پیشنهاد وزیر بهداری و تصویب هیأت وزیران تعیین می‌شوند.
– یک نفر عضو علی‌البدل هیأت مدیره که از بین اعضای عالیرتبه سازمان به ترتیب مذکور در مورد اعضای اصلی، تعیین خواهد شد.
‌تبصره – اعضای هیأت مدیره موظفاً انجام وظیفه خواهند کرد و باید تمام اوقات در اختیار سازمان باشند و هیچ نوع شغل موظف در خارج از سازمان قبول‌نکنند.
‌ماده 11 – مدت مأموریت مدیر عامل و اعضای هیأت مدیره سه سال است و تجدید انتخاب آنها بلامانع می‌باشد. در موارد فوت یا استعفاء هر یک از آنها‌جانشین آنها برای بقیه مدت به ترتیب مذکور تعیین خواهد شد. اعضاء هیأت مدیره پس از اتمام مدت مأموریت خود، تا تعیین هیأت مدیره جدید کماکان به کار‌خود ادامه خواهند داد.
‌ماده 12 – وظایف و اختیارات هیأت مدیره به شرح زیر است.
– پیشنهاد سیاست کلی و خط‌مشی و برنامه‌های اجرایی تأمین اجتماعی به شورا.
– تأیید آیین‌نامه‌های اجرایی موضوع قانون تأمین اجتماعی و این اساسنامه جهت پیشنهاد به مراجع مربوط.
– تأیید برنامه و بودجه و گزارش مالی و ترازنامه سازمان جهت تصویب شورا.
– پیشنهاد تشکیلات سازمان در حدود بودجه مصوب جهت تصویب شورا.
– تصویب کلیه معاملاتی که مبلغ آن بیش از پنج میلیون ریال است.
– بررسی در مورد بهره‌برداری و سرمایه‌گذاری از محل وجوه و ذخائر سازمان و تهیه پیشنهاد لازم جهت طرح و تصویب در شوراء
‌ماده 13 – تصمیمات هیأت مدیره به اکثریت آراء مناط اعتبار خواهد بود.
“‌مدیر عامل”
‌ماده 14 – رییس هیأت مدیره و مدیر عامل که مسئول اداره امور سازمان می‌باشد عالی‌ترین مرجع اجرایی سازمان بوده و بر کلیه تشکیلات و کارکنان سازمان‌ریاست دارد.
‌وظایف و اختیارات مدیر عامل به شرح زیر است:
– اجرا مصوبات شورا و هیأت مدیره.
– تهیه و تنظیم بودجه و برنامه و گزارش مالی و ترازنامه سازمان و پیشنهاد آن به هیأت مدیره
– پیشنهاد تشکیلات سازمان به هیأت مدیره جهت تأیید و تقدیم آن به شوراء جهت تأیید و تقدیم آن به شورا جهت تصویب.
– پیشنهاد خط‌مشی عملیاتی اعم از استخدامی، مالی، معاملاتی و غیره به هیأت مدیره جهت تصویب.
– اداره امور سازمان در حدود خط‌مشی و مقررات و اختیارات مصوب.
– تصویب انجام معاملات تا مبلغ پنج میلیون ریال.
– مدیر عامل در مقابل اشخاص حقیقی یا حقوقی و کلیه مراجع قانونی نماینده سازمان می‌باشد و می‌تواند این اختیار را شخصاً یا وسیله و کالا یا نمایندگانی که‌تعیین می‌کند اعمال نماید.
‌ماده 15 – مدیر عامل می‌تواند قسمتی از اختیارات و وظایف خود را به هر یک از اعضاء هیأت مدیره یا هر یک از کارکنان سازمان به مسئولیت خود تفویض‌نماید.
‌هیأت نظارت
‌ماده 16 – اعضاء هیأت نظارت مرکب از سه نفر به شرح زیر است:
– یک نفر نماینده دولت به انتخاب وزیر دارایی و امور اقتصادی.
– یک نفر نمانده کارفرمایان به انتخاب کنفدراسیون کارفرمایی و تا زمانی که کنفدراسیون مذکور تشکیل نشده است، یک نفر از بین کارفرمایان به انتخاب وزیر‌صنایع و معادن
– یک نفر نماینده بیمه‌شدگان به انتخاب کنفدراسیون کارگری و تا زمانی که کنفدراسیون مذکور تشکیل نشده است، کی نفر از بین بیمه شدگان به انتخاب وزیر‌بهداری و بهزیستی
‌ماده 17 – وظایف و اختیارات هیأت نظارت به شرح زیر است:
– نظارت بر حسن اجرای این اساسنامه و قانون تأمین اجتماعی و تطبیق عملیات سازمان با مقررات قانونی.
– اظهار نظر در مورد ترازنامه تنظیمی سازمان، قبل از طرح در شورای عالی
– انجام وظایف دیگری که به موجب این اساسنامه یا قانون تأمین اجتماعی و مقررات دیگر در صلاحیت هیأت نظارت است.
‌تبصره 1 – هیأت نظارت حق مداخله در امور سازمان را ندارد و در اجرای وظایف خود برای گرفتن اطلاعات لازم و رسیدگی به دفاتر و مدارک باید به مدیر عامل‌مراجعه نماید و مدیر عامل موظف است هر گونه مدارک یا توضیحاتی که مورد نیاز باشد، در اختیار هیأت نظارت بگذارد.
‌تبصره 2 – چنانچه هیأت نظارت در اداره امور سازمان عملی خلاف قانون و مقررات مشاهده نماید مراتب را به اطلاع مدیر عامل خواهد رساند.
‌ماده 18 – هیأت نظارت برای مدت سه سال انتخاب می‌شود و تجدید انتخاب اعضای آن بلامانع است، در موارد فوت یا استعفاء هر یک جانشین وی برای بقیه‌مدت به نحو مذکور در ماده 16 تعیین خواهد شد.
‌ماده 19 – امور داخلی هیأت نظارت و طرز تشکیل جلسات آن، طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که به تصویب هیأت مذکور می‌رسد.
‌بخش سوم – امور مالی
‌ماده 20 – هیأت مدیره مکلف است تا اول دی ماه هر سال بودجه کل سازمان را برای سال بعد تنظیم و به شوراء پیشنهاد نماید. شورا مکلف است حداکثر تا‌پانزدهم اسفند ماه بودجه سال بعد را تصویب و به هیأت مدیره ابلاغ نماید.
‌تبصره 1 – ترازنامه سالانه و گزارش مالی و صورت دارایی و بدهی سازمان باید حداکثر لغایت شهریور ماه سال بعد توسط مدیر عامل جهت رسیدگی به هیأت‌مدیره و هیأت نظارت ارسال گردد. هیأت مدیره موظف است حداکثر ظرف مدت 30 روز از تاریخ وصول نظرات هیأت نظارت در مورد ترازنامه و گزارش‌صورت مذکور ترازنامه را به انضمام یک نسخه از نظرات هیأت نظارت به شورا تقدیم دارد.
‌تبصره 2 – هیأت نظارت مکلف است نسخه‌ای از نظرات خود را در مورد ترازنامه سالانه و گزارش مالی و صورت دارایی و بدهی سازمان حداکثر ظرف مدت60 روز از تاریخ دریافت آن به هیأت مدیره تسلیم کند.
‌ماده 21 – مانده درآمد پس از وضع مخارج و کلیه درآمدهای حاصل از خسارات و زیان دیرکرد و بهره سپرده‌ها و سود اوراق بهادار و درآمد حاصل از فروش یا‌واگذاری یا بهره‌برداری یا سرمایه‌گذاری از وجوه و اموال سازمان، کلاً به حساب ذخائر سازمان منظور خواهد شد.
‌ماده 22 – تا تصویب آیین‌نامه‌های موضوع این اساسنامه، آیین‌نامه‌ها و مقررات فعلی معتبر خواهد بود..‌و
‌نخست‌وزیر – مهندس مهدی بازرگان